Oprócz tego, że do silnika benzynowego tankujemy benzynę a do silnika diesla olej napędowy przez niektórych zwany również potocznie ropą silniki te różnią się między sobą konstrukcją. Diesel nie pojedzie na benzynie a silnik benzynowy na oleju napędowym.
Zapłon samoczynny
Sposób zapłonu mieszanki to najważniejsza cecha, która różni diesle od benzyniaków. Silnik benzynowy spręża mieszkankę do trochę ponad 10 barów i zapala ja za pomocą świecy zapłonowej. W dieslu mieszanka zapala się samoczynnie. A co to znaczy? Mieszanka wybucha w dieslu na skutek wysokiego ciśnienia. Aby doszło do samozapłonu mieszanki pod wpływem ciśnienia musi zostać wytworzone dość duże ciśnienie rzędu ponad 20 barów. Z tego też względu silniki diesla posiadają wyższy stopień kompresji typowy stopień kompresji dla silnika diesla niedoładowanego wynosi 20:1 – 23:1. W przypadku silników benzynowych jest to 9:1 – 11:1 czyli dwa razy mniej. Podobne relacje występują w silnikach doładowanych, lecz wartości kompresji są niższe gdyż turbina zwiększa rzeczywiste ciśnienie.
Nie posiada świec zapłonowych
Ze względu na sposób zapłonu mieszanki silniki diesla nie posiadają świec. W miejsce ich są jednak wkręcone świece żarowe, która służą do rozgrzania komory spalania przed startem oraz podczas pracy na zimnym silniku. Jednak świece żarowe nie pełnią żadnej roli przy zapłonie mieszanki: ciepły diesel może pracować bez świec żarowych.
Sterowanie paliwem a nie powietrzem
W silniku benzynowym kierowca naciskając pedał gazu reguluje dopływ powietrza a gaźnik lub – komputer i wtryskiwacze, w silnikach wtryskowych – „dobiera” odpowiednią dawkę paliwa. Nie może istnieć taka sytuacja gdy stosunek stechiometryczny dawki paliwa do powietrza odbiega znacząca od optymalnego. W silniku diesla natomiast dopływ powietrza jest cały czas taki sam. Kierowca samochodu z silnikiem wysokoprężnym naciskając pedał gazu bezpośrednio dawkuje paliwo. Stosunek stechiometryczny jest zmienny. Przy niskim obciążeniu paliwa jest proporcjonalnie mało w stosunku do powietrza a w przypadku dużego obciążenia mieszanka jest dużo bardziej „bogata”.
Obroty silnika
Podczas gdy przeciętny silnik benzynowy maksymalną moc osiąga w okolicach 5000 – 6500 obrotów na minutę silniki diesla zazwyczaj osiągają maksymalną moc przy obrotach 3500 – 4500 obr/min. Dzieje się to za sprawą odmiennego procesu spalania.
Wtrysk bezpośredni to już standard
Podczas gdy podawanie mieszanki bezpośrednio do cylindra (a nie do kolektora ssącego) w silnikach benzynowych możemy uznać za nowinkę ostatnich lat w silnikach diesla już dawno stosowane były konstrukcje wtrysku bezpośredniego. Przykładowo stare samochodziki Multicar rozwożące węgiel posiadały już bezpośredni wtrysk. Bezpośredni wtrysk w dieslu jeszcze kilka lat temu kojarzył się z głośnym silnikiem, Mercedes w swoich limuzynach z silnikiem diesla stosował długo komorę wstępną by praca silnika była cichsza i bardziej miękka. Tak naprawdę rozwój nowoczesnych wtrysków mi. pompowtryskiwaczy i wtrysku Common Rail upowszechnił wtrysk bezpośredni w silnikach diesla a tak naprawdę – wraz z upowszechnieniem sprężarek – doprowadził również do popularyzacji tych silników.
Mniejsza moc maksymalna z tej samej pojemności
Standardem dla diesla wolnossącego (czyli niedoładowanego) moc jednostkowa z jednego litra pojemności wynosi około 30 – 40 KM. W silniku benzynowym jest to około 50 – 80 KM. W dieslu turbodoładowanym moc typowo oscyluje w okolicach 65 – 90 KM a w benzynowym turbodoładowanym aż 90 – 110 KM.
Wspólne cechy
Silniki diesla posiadają tak samo zawory oraz układ korbowy. Różni je głównie zasilanie paliwem. Za sprawą innego paliwa i sposobu jego spalania inne jest znaczenie różnych czujników w silniku oraz np. działanie katalizatora.